Το τεύχος Κιουρι@ 3: Ενα τεύχος για τον φεμινισμό και την πολιτική κουλτούρα της εποχής μας είναι εδώ.
Editorial
Όταν πριν από επτά περίπου χρόνια πήραμε την πρωτοβουλία να δημιουργήσουμε την ομάδα Κιουρί@ οι κοινωνικές, πολιτικές και οικονομικές συνθήκες επικαθορίζονταν από την εμπειρία της λιτότητας και της κοινωνικής και πολιτικής κρίσης που τη συνόδευσε, όπως επίσης και από την εμπειρία των πολύπλευρων συλλογικών αντιστάσεων και του κινήματος ενάντια στη λιτότητα. Επιπλέον, το διάστημα που είχε προηγηθεί το φεμινιστικό και το Λοατκι κίνημα –ίσως για πρώτη φορά μετά τα πρώτα χρόνια από την πτώση της δικτατορίας– είχαν αναπτύξει έναν κεντρικό ρόλο μέσα στο κίνημα των συλλογικών αντιστάσεων, επιδρώντας στις πολιτικές ταυτότητες που διαμορφώνονταν και στο περιεχόμενο των διεκδικήσεων. Ακόμη, μέσα σε ένα κλίμα διευρυμένης κοινωνικής κινητοποίησης και άσκησης πολιτικής πίεσης είχαν πετύχει τη μερική έστω πολιτική έκφραση ορισμένων κεντρικών αιτημάτων και διεκδικήσεων. Την ίδια στιγμή, η περίοδος εκείνη συνέπιπτε με την αρχή μιας περιόδου που έμοιαζε περισσότερο εσωστρεφής και έφερε σημάδια ύφεσης των κοινωνικών αγώνων.
Mέσα σε αυτό το πλαίσιο, το ερώτημα στο οποίο επιχειρούσαμε να απαντήσουμε συμμετέχοντας σε συλλογικά εγχειρήματα και πρωτοβουλίες ή μέσα από την ομάδα Κιουρί@, ήταν το πώς θα μπορούσαμε να συμβάλλουμε έτσι ώστε η παρακαταθήκη των πλούσιων αυτών κοινωνικών εμπειριών, των νέων αντιλήψεων και της πολιτικής κουλτούρας που είχε διαμορφωθεί, να δημιουργήσει το έδαφος για τη συνέχιση των αγώνων, για νέες και πιο ριζοσπαστικές διεκδικήσεις. Στη συνέχεια, η ιστορία με τις ασυνέχειες της, όχι μόνο απέδειξε ότι η ανανέωση του φεμινιστικού και Λοατκι κινήματος δεν ήταν απλά ένα φαινόμενο της συγκυρίας, αλλά ότι αντίθετα εξέφραζε βαθύτατους κοινωνικούς μετασχηματισμούς και διεργασίες που λάμβαναν χώρα, τόσο σε συνάρτηση με τις πολιτικές και κοινωνικές εξελίξεις όσο και αυτοτελώς. Επίσης, και ίσως αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό να υπογραμμίζεται, το κοινωνικό αυτό ρεύμα του νέου φεμινισμού εξακολουθεί να διεκδικεί την πολιτική έκφραση των αιτημάτων του, ενώ δεν είναι λίγες οι φορές που μέσα σε αυτή τη χρονική περίοδο πέτυχε να ασκήσει αποτελεσματικές πιέσεις προς το πολιτικό σύστημα, επηρεάζοντας θεσμικές λειτουργίες.
Από την άλλη πλευρά, ωστόσο, δεν μπορούμε παρά να αναγνωρίσουμε τις εσωτερικές αντιφάσεις της περιόδου και την καθοριστική τους ιδεολογική, κοινωνική και πολιτική επίδραση. Η συνθήκη της διαρκούς κρίσης, με τις επιμέρους κλιμακώσεις της –πληθωρισμός, πανδημία, κλιματική κατάρρευση– έχει μονιμοποιήσει ακόμη πιο ρευστές και επισφαλείς συνθήκες ζωής από αυτές που γνωρίσαμε στις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας. Ταυτόχρονα, στο επίπεδο της πολιτικής και της ιδεολογίας έχει εμφανιστεί ένα ισχυρό νεοσυντηρητικό ρεύμα, το οποίο επενδύει στην εξατομίκευση και στην υπονόμευση του συλλογικού, της κοινότητας και της αξίας της αλληλεγγύης. Μέσα σε αυτή τη συνθήκη, οι φεμινιστικές διεκδικήσεις ξεδιπλώνονται με φόντο λανθάνουσες ή πρόδηλες κοινωνικές συγκρούσεις. Έτσι, το #metoo συνέπεσε με τη ανησυχητική ορατότητα του φαινομένου της έμφυλης και ενδοοικογενειακής βίας, με τις γυναικοκτονίες, όπως αντίστοιχα η θεσμοποίηση εκδοχών φεμινιστικού λόγου και η μερική ή εργαλειοποιητική υιοθέτησή του από την κεντρική εξουσία συμβαίνει παράλληλα με από τα πάνω καθοδηγούμενες απόπειρες συγκάλυψης βιασμών ή με την απόπειρα προώθησης μισογυνικού και ρατσιστικού υλικού στην εκπαίδευση.
Επομένως, το ερώτημα που πριν από περίπου επτά χρόνια επιχειρήσαμε να απαντήσουμε επανέρχεται επικαιροποιημένο μέσα από τις πολιτικές και κοινωνικές διεργασίες της πρόσφατης περιόδου. Λαμβάνοντας υπόψη όλες τις ανησυχίες και τους προβληματισμούς που αυτές οι νέες εμπειρίες συλλογικής ένταξης και πολιτικής διεκδίκησης θέτουν, επιδιώκουμε να τοποθετήσουμε στην ιστορική και πολιτική τους διάσταση τις εξελίξεις που αφορούν τον φεμινισμό ως ρεύμα πολιτικής και κοινωνικής διεκδίκησης και ως σύστημα αξιών που διαπερνά τις κοινωνικές σχέσεις, κάνοντας παράλληλα έναν απολογισμό των καταιγιστικών δύο χρόνων που προηγήθηκαν.
Υπό το πρίσμα αυτό στο παρόν τεύχος αφουγκραζόμαστε και μελετάμε μεταξύ άλλων:
- Τον φεμινισμό της εποχής μας και τη θέση του στο κίνημα και στους κοινωνικούς αγώνες.
- Την αναδυόμενη και ιδιαίτερα επιδραστική φεμινιστική πολιτική κουλτούρα της περιόδου.
- Τις ιδεολογικές, πολιτικές και κοινωνικές συνέπειες της αναπαραγωγής φεμινιστικών λόγων και αναπαραστάσεων μέσα από τα κοινωνικά δίκτυα.
- Την επίδραση του φεμινιστικού κινήματος στη λειτουργία των θεσμών. Μελετάμε τα ρήγματα, τις ασυνέχειες και τα δομικά όρια των καθιερωμένων διαδικασιών και πρακτικών λειτουργίας.
- Τις πολιτικές διεκδικήσεις για την εξάλειψη της έμφυλης βίας και την αντιμετώπιση της πιο ακραίας της εκδήλωσης, της γυναικοκτονίας.
- Τη σημασία του φεμινισμού στις κοινωνικές σχέσεις, στη φιλία, στη συντροφικότητα και στην αγάπη.
- Την αμφισβήτηση των ορίων και την υπέρβαση των καθιερωμένων επιτελέσεων του φύλου.
- Tον αναβαθμισμένο ρόλο του φεμινισμού στην εκπαίδευση και στην εκπαιδευτική διαδικασία απέναντι σε μια νέα δυναμική γενιά που αμφισβητεί τις κυρίαρχες έμφυλες επιτελέσεις.
- Σκεφτόμαστε τη λογοτεχνική γραφή ως πεδίο δοκιμής των νέων δυναμικών αντιλήψεων για το φύλο.
Η συντακτική ομάδα του τεύχους: Αναστασία Αλεξάκη, Αναστασία Ευστράτογλου, Εβελίνα Ζέμπου, Λίνα Θεοδώρου, Ελιάνα Καναβέλη, Νεφέλη Κάτση, Τάσος Κουπελίδης, Στέλιος Κυρμουτσέλης, Αλίκη Κοσυφολόγου, Γιάννος Λεβισιάνος-Λαμπρόπουλος, Ιωάννα Λίλα, Νάντια Μάντεση, Ελευθερία Μαρματάκη, Αναστασία Ματσούκα, Κατερίνα Νικολάτου, Μαργαρίτα Νίκια, Μάνια Σωτηροπούλου.
Στο τεύχος συνεισφέρουν κείμενα επίσης οι Βαρβάρα Κυριλλίδου, Γιώτα Τεμπρίδου και ο Κωνσταντίνος Σπυθούρης.
Συνέντευξη της Ιωάννας Στεντούμη και του Αγκίμ.
Επιμέλεια – Διόρθωση τεύχους: Αναστασία Λαμπροπούλου
Σχεδιασμός τεύχους: Αλέκος Χατζιδάκις.
Τα εικαστικά του τεύχους ανήκουν στην Εριφύλη Αγγελοπούλου.
